BCG Aşısı Nedir ve Ne İşe Yarar?

BCG (Bacillus Calmette-Guérin) aşısı, tüberküloz (verem) hastalığına karşı kullanılan bir aşıdır. İlk olarak 1921 yılında geliştirilen bu aşı, özellikle çocuklarda ağır tüberküloz enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, BCG aşısı, dünya genelinde yaygın olarak kullanılmaktadır ve tüberküloz kontrolünde önemli bir yere sahiptir.

TÜBERKÜLOZA KARŞI KORUYUCU ETKİ

BCG aşısı, özellikle çocuklarda tüberkülozun ağır formlarına karşı koruma sağlar. Örneğin, bilimsel çalışmalar, aşılanan çocuklarda tüberküloz menenjiti ve miliar tüberküloz riskinin %70-80 oranında azaldığını göstermektedir. Ancak, erişkinlerde akciğer tüberkülozuna karşı etkisi daha sınırlıdır.

Bir araştırmada, BCG aşısının Hindistan ve Afrika gibi tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde yüksek koruyuculuk sağladığı, ancak hastalığın az görüldüğü ülkelerde bu etkinin daha düşük olduğu belirtilmiştir.

BCG AŞISININ FAYDALARI

• Tüberküloz Menenjiti ve Miliar Tüberküloza Karşı Koruma: Aşı, özellikle bebeklik döneminde uygulandığında ciddi enfeksiyonları önlemede etkilidir.
• Bağışıklık Sistemi Güçlendirme: BCG aşısının bağışıklık sistemini genel olarak uyararak başka enfeksiyonlara karşı koruyucu etkiler sağlayabileceği belirtilmektedir.

Örneğin, COVID-19 pandemisi sırasında yapılan bazı araştırmalar, BCG aşısı ile enfeksiyon riskinin azalabileceğini öne sürmüştür.

OLASI YAN ETKİLER VE ZARARLAR

BCG aşısı genellikle güvenli bir aşı olarak kabul edilir. Ancak bazı durumlarda hafif yan etkiler görülebilir:

• Cilt Reaksiyonları: Aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik ve yara oluşabilir. Bu genellikle birkaç hafta içinde iyileşir.
• Lenf Bezi Şişmesi: Bazı bireylerde lenf düğümlerinde büyüme gözlemlenebilir.
• Bağışıklık Yetmezliği Olan Kişiler: BCG aşısı, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ciddi yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle bu grup için önerilmez.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDAN ÖRNEKLER

Bir meta-analizde, BCG aşısının tüberküloz menenjiti ve genel tüberküloz enfeksiyonu üzerindeki etkileri değerlendirilmiş ve aşılanan çocuklarda ciddi enfeksiyonların önemli ölçüde azaldığı bulunmuştur. Öte yandan, erişkinlerde akciğer tüberkülozuna karşı etkinliğin coğrafi bölgelere göre değişiklik gösterdiği belirtilmiştir.

COVID-19 ile ilişkili araştırmalarda ise BCG aşısının bağışıklık sistemini genel olarak uyararak farklı enfeksiyonlara karşı koruma sağlayabileceği öne sürülmüştür. Ancak bu konuda daha fazla bilimsel veri gereklidir.

KİMLERE VE NE ZAMAN UYGULANMALI?

Türkiye’de BCG aşısı, genellikle bebeklik döneminde bir kez uygulanır. Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine göre, aşı 2. ayın sonunda yapılmaktadır. Aşılamanın etkili olabilmesi için kişinin tüberkülozla hiç karşılaşmamış olması gerekir.

BCG aşısı, özellikle çocukluk döneminde tüberkülozun ağır formlarına karşı etkili bir koruma sağlar. Yan etkileri genellikle hafif olmakla birlikte, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde dikkatli olunması gerekir. Dünya genelinde tüberküloz kontrolü için önemli bir araç olan BCG aşısı, toplum sağlığını korumada kritik bir rol oynamaktadır.

 

Tuğçe Gevşek