Türkiye'de İlk İklim Kanunu Yürürlüğe Girdi

Türkiye’nin ilk “İklim Kanunu” Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Yeni düzenlemeyle iklim değişikliğiyle mücadelede sera gazı emisyonlarının azaltılması, karbon düzenleme mekanizmaları ve yerel koordinasyon kurulları gibi çok sayıda yapısal önlem hayata geçirilecek.

YEREL KOORDİNASYON VE YENİ YÖNETİM YAPISI

Kanuna göre, her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Bu kurullar, iklim eylem planlarının hazırlanması ve uygulanmasından sorumlu olacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise gerekli durumlarda yetkilerini İklim Değişikliği Başkanlığı’na devredebilecek.

SERA GAZI EMİSYONLARI VE UYUM FAALİYETLERİ

Yeni yasa kapsamında Ulusal Katkı Beyanı ve net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda sera gazı emisyonlarının azaltılması hedefleniyor. İlgili kamu kurumları bu kapsamda planlama araçlarını hazırlamak ve uygulamakla yükümlü olacak. Ayrıca su kaynaklarının yönetimi, ekosistem koruma, tarımsal uyum ve erken uyarı sistemleri gibi başlıklar da uyum faaliyetleri arasında yer alacak.

EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS) KURULUYOR

İklim Değişikliği Başkanlığı, Türkiye’nin ilk Emisyon Ticaret Sistemi’ni (ETS) kuracak. Sisteme dahil olan işletmeler sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak. Ulusal tahsisat planları oluşturulacak, esneklik ve piyasa istikrar mekanizmaları geliştirilecek. ETS kapsamındaki işletmelerin tahsisat teslim yükümlülükleri net bir şekilde tanımlandı.

KARBON PİYASASI KURULU VE DANIŞMA YAPILANMASI

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında Karbon Piyasası Kurulu oluşturulacak. Kurulda çeşitli bakanlıkların temsilcileri, strateji ve bütçe yetkilileri ile sektör düzenleyici kurumlar yer alacak. Danışma Kurulu ise iş dünyası, sivil toplum ve meslek kuruluşları temsilcilerinden oluşacak.

GÖNÜLLÜ KARBON PİYASASI VE DENKLEŞTİRME SİSTEMİ

Kanun kapsamında ETS dışında gönüllü karbon piyasalarına da yer verildi. Bu çerçevede karbon kredisi üretimi ve kullanımı için ulusal sistem kurulacak. Denkleştirme işlemlerinde kullanılan projelerin doğruluğu Başkanlık tarafından denetlenecek. Yanıltıcı beyanlar cezai yaptırımlarla karşılık bulacak.

FİNANSAL MEKANİZMALAR VE YEŞİL DÖNÜŞÜM DESTEKLERİ

İklim değişikliğiyle mücadelede kullanılacak gelir kaynakları, sera gazı emisyon izinleri, ETS tahsisat satışları ve idari para cezalarının belirli oranlarından oluşacak. Bu kaynaklar, İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesinde özel ödenek olarak kullanılacak. Döner sermaye işletmesi kurulmasına da izin verildi.

İDARİ YAPTIRIM VE CEZALAR

Doğrulanmış sera gazı emisyon raporunun süresinde sunulmaması halinde 500 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar idari para cezası uygulanacak. Florlu sera gazları ve ozon tabakasını incelten maddelerle ilgili ihlaller için de yüksek oranlı para cezaları getirildi. ETS yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmelerin izinleri iptal edilebilecek.

PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİM MEKANİZMASI

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), ETS piyasasındaki gözetim ve denetim faaliyetlerinin yürütülmesinden sorumlu olacak. EPİAŞ, piyasayı işleten kuruluş olarak mali işlemleri yürütecek, kayıt sistemi kuracak ve tahsisatların izlenmesini sağlayacak.

UYGULAMA SÜRECİ VE GEÇİŞ DÜZENLEMELERİ

ETS sistemi, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl içinde tam anlamıyla uygulanmaya başlanacak. Bu süre zarfında pilot uygulama yapılacak ve bazı cezalar yüzde 80 oranında indirimli uygulanacak. Yerel iklim eylem planları da en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar hazırlanmış olacak.

Anadolu Ajansı