Özellikle belediyelerde sıklıkla kullanılan;
Ama diğer kamu kurum ve kuruluşlarında da yapılan 'doğrudan ahbap çavuş' ilişkisiyle kıyaklar var.
Bu bir hastalık gibi.
Devlet bu noktada kıyak işler yapıldığını bildiği halde, nedense bu kısma dokunmaz ve 'vatandaşın parası', istenmesi halinde keyfine göre bir başkasına peşkeş çekilebilir.
Hangi kurumda doğrudan temin ile ihale sıklıkla yapılıyorsa ve aynı kişilerden alım yapılıyorsa;
Bilin ki orada akçeli işler dönmektedir.
Yani o ihale şeklinin aslında adı, doğrudan temin değil, doğrudan kıyaktır.
Peki nedir doğrudan temin;
Doğrudan temin yönteminin yasal açılımı;
Kamu İhale Kanunu'nun, 22. maddesine göre ihtiyaçların ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın, Kanun'un öngördüğü parasal sınırı aşmadan, onay alınarak ve piyasa fiyat araştırması yapılarak gerçekleştirilen bir satın alma işlemidir.
Peki ihale miktarı ne kadardır?
22'nci maddenin (d) bendinde düzenlenen doğrudan temin alımlarda büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için 622.756,00 TL, diğer idareler için ise 207.453,00.
SAYIŞTAY raporlarında da sıklıkla söz edilen, herkese açık ihale yapılmasının gerektiği durumlarda bile, para sınırı nedeniyle ihaleyi bölüp pörçük yaparak, 'doğrudan kıyağa dönüştüren' bu sistem; Özellikle belediyelerin arpalık dağıtma yerine dönüşüyor elbette.
Samsun'da da bu yöntem sıklıkla kullanıldı geçmiş dönemlerde, özellikle Büyükşehir Belediyesi’nce, SAYIŞTAY raporlarına konu oldu ve zaten o nedenle yazıyor ve bugünlere dikkat çekmek istiyorum...
Temizlik malzemelerini bir seferde almak yerine üst sınır olan 622 bin liranın altında tutarak, yılda bir kaç ihale etmek şartıyla, aynı firmaya vermek de bu işle oluyor,
Milyonluk alımların herkese açık ihale olması gerekirken, mesela inşaat malzemesi ya da araç kiralama gibi aklınıza ne geliyorsa satın almada da 'parçalara bölüp' eş, dost, yandaşa doğrudan kıyak yapılabiliyor.
Hatta iş o kadar kolay ki; kime ihale verilmek isteniyorsa, 2 firmadan daha teklif alıp, (kaldı ki mecburi değil), ahbap çavuş ilişkisi kiminle olacaksa, ihalenin rakamı da ona göre ayarlanabiliyor.
Bunu bilmeyen var mı?
Bilmediğiniz bir şey mi anlatıyorum.
Dediğim gibi SAYIŞTAY raporları bunlarla dolu.
Hatta geçtiğimiz dönem için Samsun Büyükşehir Belediyesi'ne bu konuda bir çok uyarı da yapıldı SAYIŞTAY raporlarında.
Ama yaptırımı yok, tavsiye bile denildi, geçildi.
Oysa;
4734 Sayılı Kanun'un 22'nci maddesinde piyasa fiyat araştırması yapılması da öneriliyor.
Ayrıca tek kaynaktan temin edilen mallar konusunda da, SAYIŞTAY'ın sıklıkla uyarıları bulunuyor.
Teminat yok, risk yok, direk alım garantisi.
Anlayacağınız, oh ne ala ihale.
Belediyeler yatırım yapabilmek için kredi çekerken, bu paralar çarçur ediliyor bu ihale şekliyle.
İşçisi mağdur, yandaşlar mutlu oluyor.
Olacak iş mi?
Ancak bu durum bazı illerde çok dikkat çekince; örneğin Balıkesir'de olduğu gibi Balıkesir Valiliği bir genelge yayınladı.
Belediyeler ve tüm kamu kurum ve kuruluşlarına gönderilen genelgede,
*‘İhalelerin kısımlara bölünmemesi’
* Ve ‘doğrudan temin yönteminin kullanılmaması’ konularında uyarılarda bulundu.
Vali bazı duyumlar aldığını da vurgu yaptı.
Vali İsmail Ustaoğlu imzasıyla yayımlanan genelgede;
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel İlkeler başlıklı 5. maddesine yer verilerek; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal ve hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez” hükmü hatırlatıldı.
Ve Vali Ustaoğlu, ilgili kanunun maddelerini de ekleyip, dedi ki;
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapılacak ihalelerde ‘açık ihale usulü’ ile ‘belli istekliler arasında ihale’ usullerinin temel usuller olduğunu belirterek, “doğrudan temin” yönteminin bir ihale usulü olmadığını vurguladı.
Ayrıca;
Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gerekmektedir” dedi.
Herkesin dikkatini çeken bir genelge değil mi?
Devletin parasının, vatandaşın haklarının korunması için 'sorumluluk almış Vali Ustaoğlu.'
Kurumların doğrudan temin yöntemini çok sık kullandıkları yönünde bilgiler ulaştığına da vurgu yaparak;
*Genelgede, ihalelerde tercih edilecek birinci yöntemin ‘açık ihale’ usulü olduğu belirtildi.
*Kanun yararının zaruri kıldığı istisnai durumlar hariç diğer yöntemlerin kullanılmayacağı, mevzuat izin vermiş olsa dahi zaruri durumlar müstesna olmak üzere ‘doğrudan temin’ yönteminin ilk tercih olarak uygulanmamasına vurgu yaptı.'
Bu kadar basit.
Benim girişte yazdığım her cümleyi neredeyse Vali Ustaoğlu, kanun çerçevesinde genelgeye konu etmiş.
Şahsi görüşüm; Balıkesir Valisi, önemli bir konuya el atarak, kamu yararı olan bir çalışmaya imza attı.
Eğer bütçe konusunda belediyeler bugün zorluk çekiyorsa, doğrudan kıyak ihalelerin bunda çok etkisi var.
Herkese açık yapılacak ihalelerde kıyasıya rekabet olurken, doğrudan teminlerde alımlar 'Armut piş ağzıma düş' şeklinde.
Samsun'da bu konuda bir adım atılır mı, Samsun Valisi Orhan Tavlı, doğrudan temin ihale noktasında kamu kurum ve kuruluşlarının dikkatini çeker mi?
Umarım uygular.
Hükümetin kamu tasarruf tedbirlerini düşününce, 'tam zamanı ve gerekli bir çalışma olarak Balıkesir Valisi ile birlikte rol model bir görev üstlenilebilir.
Gerekli mi?
Hem de çok gerekli.
Doğrudan temin yapmayan, tüyü bitmemiş yetimlerin haklarını korumak için herkese açık ihaleler yapan, rekabet ortamı oluşturan belediyeler açısından da önemli olur.
Kamu kurum ve kuruluşlarının hepsine bu sorumluluk hatırlatılır.
Devletin, vatandaşın parasıyla yandaşa kıyak çekenlere de 'dur' denilebilir.
İhale rantçılarına fren olur.
Devletin acil durumlar için, temini sadece o firmada mümkün olan alımlar için iyi niyetli yaptığı bir uygulamayı kötü niyetli kullananlara da;
'Dur' denilir.
İyi niyetli bir çok belediye başkanı ve kurum müdürünün de destekleyeceğine inanıyorum.
Bir uyarı yapılsın, kıyakçıların kokusu çıkar ortaya.
Samsun için şart.
