Adına her ne denirse densin; dişisi olsun, erkeği olsun kendir ya da kenevir insanlığın geleceğini kurtaracak bir bitki olarak kabul edebiliriz. Evet dişi kenevirden daha ziyade uyuşturucu yapımında yararlanıldığı bilinen bir gerçektir. Ancak, üzüm suyu hem şıradır ve hem de şaraptır. Önemli olan, siz onu hangi amaçla kullandığınızdır.
Cilosluk Kunci
Samsun bölgesinde daha ziyade kendir diye adlandırdığımız ve kenevirin erkeği olan bir tür geleneksel olarak ekilip yetiştirilmektedir. Kendirin, benim çocukluğumda herkesin tarlasının kenarında elli, yüz metre kare kadar bir alanda ekimi yapılırdı. Kendir ekimi bir köylü için olmazsa olmazdı. Bahar aylarında ekilen kendir yaz sonu gibi olgunlaşırdı. Yer yer insan boyunu biraz daha geçen, olgunlaşmış kendirler, orakla kesilerek bulunduğu yerde biraz daha kurumaları beklenirdi.
Kıvama gelen kendirlerin, öncelikle tepelerindeki tohumlar gelecek yıl ekilmek üzere alınır ve iyice kurutulduktan sonra saklanırdı. Bilahare, kendirin kabuğu uzunlamasına doğru soyularak iç odunsu kısmından ayrılırdı. İç odunsu kısım kuruyunca kolayca yanar ve sabahları ateş tutuşturmak için kullanılırdı. Buna, “cilosluk kunci” denirdi.
Evliya Celebi Anlatıyor
Elde edilen insan boyu uzunluğundaki lifler önce kurutulur sonra özel bir tarakta taranır ve incecik teller haline getirilirdi. İncecik teller ya bir çatal yardımı ile çevire çevire ip haline getirilir ve hayvan bağından tut, yük taşımaya kadar çok çeşitli alanda kullanılırdı. Ya da, bir yiğ vasıtasıyla incecik iplikler işlenir ve özel tezgahlarda bezler dokunurdu. Bu bezler giyimden, örtüye ve yer sergisine kadar çeşitli amaçlar için kullanılırdı.
Hatta ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatnamesinde, Samsun’da ormanlarda yetişen armutlardan yapılan teneke teneke turşulardan ve yetiştirilen kendirlerden elde edilen iplerden bahsetmektedir. Yapılan iplerin hem bölge halkının günlük ihtiyaçları için kullanılmasının yanı sıra hem de özellikle gemi halatları için kullanılmak üzere İstanbul’a gönderilirmiş. Yani o dönemlerde Samsun’da çok ciddi ip, halat imalathaneleri bulunurmuş…
İnşallah Yakında Kendir Ekimine Başlarız
Kendir ipliğinden yapılan gömlekler çok sağlıklı olurdu , teri çekerdi ve insanlar öyle hemencecik hasta olmazlardı. Kök boyalarla da renk verildiği olurdu. Tezgahtan çıkan bezleri gerdirir biraz daha genişletirlerdi.
Şimdi henüz bu işleri yapan insanlar yaşarken, inşallah tekrar kendir ekimine başlanır ve o geleneksel işleme ve kullanma işlevlerini yeniden hayata geçirebiliriz.