Farklı, farklı amaçlar için kurulmuş sayısız dernek görüyoruz. Bazılarının az çok bir iş yaptığına, üreteme katkı sağladığına şahit de oluyoruz. Ancak, ekseriyetle verimli çalışan STK oldukça az. Şayet bütün STK’lar verimli çalışabilse, en azından üretime, çözüme bir katkı sağlayabilme noktasında olsalar; ülkemiz çok daha kalkınmış ve refah düzeyinde olacağı da bir başka gerçek.
Osmanlı’da Vakıf Medeniyeti
Bu konuda örnek aramak için uzaklara gitmeye gerek yok. Geçmişimize bakmamız yeterli. Osmanlı, muazzam bir vakıf medeniyeti kurmuş ve vakıflar yönetime büyük katkılar sağlamış. Toplum hayatını büyük ölçüde kolaylaştırmışlardır.
Evlilik çağına gelmiş bir kızınız var. Ama çeyizi bile yok. Bir gün akşam karanlığı çökmek üzereyken, kapınız çalıyor. Kapıda iki bayan; ellerinde paket paket danteller, el işlemeleri, çeyizlik havlular, saten örtüler. Gözünüz yaşlı, sesiniz titrek soruyorsunuz; “Siz de kimsiniz?” “Biz” diyorlar. “Fakir Kızlara Çeyiz Hazırlama Vakfı‘ndan geliyoruz” Şaka gibi geliyor ama inanın bunların hepsi gerçek.
500 yıl öncesine gıpta ediyoruz
Bu türden örnekler bundan 500 yıl önce bu topraklarda yaşanıyordu. Vakıflar Genel Müdürlüğü, güzel bir çalışma yaparak; Osmanlı‘da kurulan vakıfların listesini çıkarmış.
Kimisi 15. yüzyılda kurulmuş, kimisi 16. yüzyılda. Hani ilerliyoruz, demokratikleşiyoruz, sivil toplum güçleniyor diyoruz ya; henüz ceddimizin 15., 16. Yüzyılda geldiği vakıfların etken olduğu medeniyet seviyesinden çok uzaktayız.
İşte Osmanlı’da çeşitli konularda çalışmalar yapan vakıflara birkaç örnek verelim:
Güzel Yazı Öğretme Vakfı,Sokak Hayvanlarına Ekmek Verme Vakfı,Hastalara Evinde Bakma Vakfı,Kızlara Çeyiz Hazırlama Vakfı,Duvar Yazılarını Silme Vakfı,Kadın Sığınma Evi Vakfı,Sıcak Pide Dağıtma Vakfı,Yaz Günlerinde Soğuk Su Dağıtma Vakfı,Kışın Abdest Alanlara Sıcak Su Temin Etme Vakfı,Sıcakta Sebillere Kar Koyma Vakfı,Yol Güvenliğini Sağlama Vakfı,Helalleşme Vakfı, Yoksul Mahkumlara Harçlık Verme Vakfı, Güvercin hane Yaptırma Vakfı, Leylekleri Koruma Vakfı, Dara Düşenlerin Vergisini Ödeme Vakfı, İflas Eden Tüccarlara Yardım Vakfı, İlmi Kitapları Bağışlama Vakfı, Şehit ve Sahabe Türbelerini Tamir Etme Vakfı, Şehir Estetiğini Koruma Vakfı, Hayvanlara Mera Açma Vakfı.
STK’lar birer vakıf gibi çalışmalı
Böyle onlarca vakıf var ve saymakla bitmiyor. Özellikle büyük şehirlerimizde yer alan hemşeri dernekleri başta olmak üzere birer vakıf gibi çalışsalar, vatandaşın hayatı ziyadesiyle kolaylaşmış olacaktır. Özellikle de yerel yönetimlerin çalışmalarında çok büyük kolaylıklar olacaktır. Üretilen artı değerler ülkemizin refah seviyesinin yükselmesine zemin hazırlamış ta olacaktır.
İşte devlet-millet kucaklaşması ve topyekun kalkınma seferberliğine katılmasının da önü açılmış, zemini sağlanmış olacaktır.