Türkiye'de, yıllardır çeşitli şekillerde konut kredileri kullandırılmaktadır. (Devlet tarafından sübvanse edilen uzun vadeli konut kredileri, bankaların kendi kaynaklarından kullandırdıkları uzun vadeli krediler vb.) Mortgage ile konut kredilerinde yeni bir yapılanma ve şekil gündeme geliyor. Mortgage, getirdiği bazı vergi muafiyetleri ve ikincil piyasalarda işlem görerek finansman sağlayabilen ipotek sistemi ile dikkat çekiyor. Daha doğrusu mevcut konut kredilerinden farklı yanı olarak ortaya konuyor.
Dünyada konut finansmanına bir göz attığımızda genel olarak şu dört maddede toplandığını görüyoruz.
Dolaysız Yöntem (The Direct Route)
Sözleşmeli Yöntem (The Contractual Route)
Mevduat Finansmanı Yöntemi (The Deposit Finanscing Route)
İpotek Bankası Yöntemi (The Mortgage Route)
Dolaysız Yöntem:
Gelişmiş bir finansman sisteminin bulunmadığı ülkelerde, konut almak isteyenlerin ihtiyaç duyduğu parayı kısmen veya tamamen yakın akraba ve arkadaş çevresinden sağlaması ya da konut satıcılarının vadeli satışlar yaparak alıcıları kredilendirmiş olması şeklinde görülmektedir. Gelişmiş ülkelerde de görülmekle birlikte daha ziyade az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaygındır. Ülkemizde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Sözleşme Yöntemi:
Bu sistemde konut sahibi olmak isteyen kişi önceden belirlenmiş bir sözleşme çerçevesinde konu hakkında uzmanlaşmış bir kuruluşa tasarruflarını yatırır. Yatırım dönemi boyunca normal piyasa fiyatlarının daha altında bir gelir elde eder. Daha sonra bu kişi ev almak için krediye hak kazandığında bu sefer almış olduğu krediye piyasa faiz hadleri altında bir faiz öder. Özellikle Almanya ve Fransa'da bu sistem yaygındır. Mevcut şekliyle, ön tasarruf yapılmakla birlikte, ülkemizde uygulanan Toplu Konut Kredilendirme Sistemi temelde bu tür bir uygulamaya örnektir.
Mevduat Finansmanı Yöntemi:
Bugün için dünyada en yaygın gayrimenkul finansman sistemi olarak görülmektedir. En yaygın olan şekliyle; mevduat toplayan kurumların toplamış oldukları mevduatların bir kısmını ya da tamamını gayrimenkul finansmanına sevk etmelerine dayanan bir finansman yöntemidir. Ülkemizde de yaygın olan şekliyle, ticari bankalar topladıkları mevduatları çeşitli alanlara plase edelerken gayrimenkul almak isteyenlere de ipotek kredileri olarak kullandırmalarıdır. Ülkemizde olmamakla birlikte İngiltere ve ABD’de topladıkları mevduatların tamamını konut finansmanına kanalize eden kurumlar bulunmaktadır.
İpotek Bankacılığı Yöntemi:
Bu sistemde yer alan ipotek bankaları gibi finansman kurumları, alıcılara genelde uzun vadede sabit faiz oranıyla kredi temin etmektedirler. Bu kurumlar, verdikleri kredileri cari faiz oranlarından sermaye piyasalarında satmış oldukları menkul kıymetlerden sağlarlar. İpotek bankalarının tahvil satabileceği sermaye piyasasının olmaması halinde sistem işlemeyebilir. Sermaye piyasalarının etkinliğinin ve işlem hacminin artış düzeyi bu kurumların fon toplayabilme kabiliyetini de olumlu etkileyecektir.