Vatan 55-mekan 34, ya da kısaca 5534 diyebiliriz. Farklı isimlendirmeler de olabilir. İstanbul bir gurbet şehri midir? İstanbul’da yaşayan Samsunlular gurbette mi yaşıyor? Bir başka deyişle İstanbul’da İstanbullu yaşıyor mu ve bunlar kimlerdir, nerelerde yaşıyorlar? Bunun gibi birçok soruyu sıralayabiliriz.
İstanbul’da herkes gurbette mi?
2018 başı itibari ile Tüik verilerine göre İstanbul’un nüfusu 15.029.231 kişidir. Yine bu verilere göre İstanbul nüfusuna kayıtlı, yani İstanbullu olan 2.148.421 kişi olup %14.29’a tekamül etmektedir. Eğer İstanbul’da yaşayan ve İstanbul nüfusuna kayıtlı olmayanları gurbette sayarsak; bu durumda İstanbul nüfusunun %75.71’i kısa süre içerisinde dönüp gidecek insanlardır.
Gurbet, geçici bir süre için memleketinden ayrılıp, yalnızlığa, zorluklara göğüs gererek üç beş kuruş kazanarak tekrardan yuvasına köyüne dönmeyi gerektirir. Ama İstanbul’a 80 ilden gelen insanlar öyle üç beş kuruş kazanıp belli süreler sonra memleketlerine dönmemektedirler. İstanbul’a gelenler aileleriyle birlikte gelmektedirler ve çoğunlukla da geri dönmeyi düşünmemektedirler.
Bizler nereye aidiz
Bir yerin nereye ait olduğuna karar vermek için üç unsura bakılır; akarı, bakarı ve kokarı… Yani bir yerin; akarı, bakarı ve kokarı ne tarafa doğru ise o yer oraya aittir. Aynı şekilde insanlar ekseriyetle; ölülerini nereye gömüyorsa, nereden evleniyorsa, nerede ev ocak sahibi olup yerleşmişlerse artık oraya aittirler. Her ne kadar geldikleri memleketlerine gönül bağları, kültür bağları olsa da yerleştikleri ve mekan tuttukları yerler artık onların geleceklerinin şekilleneceği yerlerdir. Buna ister çift vatan deyin veya birine vatan, birine mekan deyin sonuç değişmeyecektir.
Öyleyse, koptuğumuz memlekete bağlarımız devam ederken geldiğimiz yerler de sahiplenmemiz gereken bizim memleketimizdir. İstanbul’da ezici ekseriyetle herkesin geldiği bir memleket vardır. Ancak, hepimiz aynı zamanda özbeöz İstanbulluyuz. Geldiğimiz memleketler ve getirdiğimiz kültür İstanbul’un bir zenginliği olarak muhafaza edilirken bir üst kültür kuşağı olarak ta hepimiz İstanbul kültürünün bir sahibi, bir parçasıyız. Yani İstanbulluyuz… Belki buna alt kültür kuşağı olarak; İstanbul Samsunluları, İstanbul Sivaslıları, İstanbul Kastamonuluları vb. şeklinde ifade edebiliriz.
Bursa ve Ankara’da
Aynı şekilde yoğun göç alan bölgelerde benzer bakış açılarına ihtiyaç vardır. Samsunlular açısından baktığımızda, İstanbul’dan sonra en fazla göçtüğümüz iki il Bursa ve Ankara’dır. Gerek Bursa Samsunlularının ve gerekse Ankara Samsunlularının fevkalade güzel dernekleri ve federasyonları bulunmakta ve de bir alt kuşak olarak kültürlerini yaşatabilmektedirler.
Bursa’nın ve Ankara’nın aynı zamanda üst kuşak olarak kültürlerini özümseyen hemşerilerimiz, bulundukları yaşadıkları yerlerin de ayrılmaz parçaları olmuşlardır. Aynı şekilde Samsun örneğinde belirttiğimiz durumun 81 il için de geçerli olduğunu ifade edelim. Aksi taktirde herkes gurbette ve her yer gurbet olur ki, doğru bir yaklaşım olamaz/olmaz…