Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlikiler Anabilim Dalı’nda Uluslararaası Politika Dersi dönem ödevinden alıntılanan iş bu yazı diziyle AB’nin omurgasını oluşturan üç büyük devlet ve bunların dış politikaya bakışları konumuzu oluşturmaktadır.
5. yüzyılda Hunlar’ın Avrupa’yı istila etmesiyle başlayan Kavimler Göçü neticesinde Roma İmparatorluğu parçalandı ve etnik olarak Avrupa’nın bugünkü şekli oluştu. Akabinde Cermen saldırılarıyla çözülen Batı Roma’dan sonra bin yıl sürecek feodal sistem Avrupa’ya hakim oldu. Önce Arap, sonra da Türk akınlarıyla hapsolan Avrupa’da yaşanan dönüşümler neticesi merkezileşmeye doğru bir evrilme yaşandı. Böylece merkezileşmeyi başaran ilk ülke Britanya (İngiltere) oldu.
Britanya’nın merkezileşmesinde burjuvazinin yanında ülkenin jeopolitik konumu ve Manga-Carta (1215) önemli rol oynadı. Britanya’da Kıta Avrupası’nın aksine mutlak-tanrısal monarşiye pek rastlanmadı. Britanya’nın devlet geleneğinin temelini 1640 İngiliz Devrimi oluşturmaktadır. Parlamento ile taç arasındaki kavga parlamento lehine gelişerek, bugünkü Britanya’nın temeli atıldı.
18. yüzyılda İngiliz Sanayi Devrimi ile kapitalistleşen Britanya, sömürgecilikte İspanya ve Portekiz’in yerini aldı. Bu onu güneşin batmadığı bir sömürgeci haline getirdi. Bu durum II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar da sürdü.
Britanya ve ABD’den sonra üçüncü siyasi devrimler Fransa’da yaşandı. 1789 Fransız İhtilâli, evrensel değerleriyle İngiliz ve Amerikan devrimlerini geride bıraktı. Milliyetçi, liberal ve sosyalist akımlarla yeni bir dünya portresi çizdi. Fransa’da yaşanan bu sancılı süreç 1870’e kadar devam etti.
1798’deki Mısır Seferi’nde başarısız olan General Napolyon askerî bir darbeyle iktidarı ele geçirerek, I. Napolyon olarak tahta oturdu. 1812’deki Moskova Savaşı’na kadar prekapitalist ülkelere milliyetçi ve liberal fikirleri yaydı. Ancak bu rakip güçlerin doğmasını sağladı: İtalya ve Almanya.
Napolyon sonrası Avrupa’yı dizayn etmek için 1815’te toplanan Viyana Kongresi ile oluşturulan Kutsal İttifak, 1848’e kadar etkili oldu. Bu ittifak İtalya ve Almanya’nın doğuşunu engelleyemedi. 19. yüzyılın son çeyreğine gelindiğinde iki büyük gücün karşısına yeni bir güç doğdu. Sömürge yarışında gecikmiş, ancak hırslı bir güç: Almanya. İnşa edilen sanayi kentleri demiryolları ile birbirine bağlanarak, 1830’da Alman prenslikleri arasında gümrük birliği kuruldu.
1830 ve 1848 ihtilâlleri sonrasında Alman Biriliği’nin ön hazırlıkları tamamlamıştı. 1862’de başbakan olan Bismark, inşa safhasında gücünü 1864’te Damnirmarka üzerinde denedi. 1866’da Avusturya’yı saf dışı ettikten sonra nihai darbeyi 1870’de Fransa’ya indirdi. 1871’de Alman Birliği ilân edildi. Almanya ve Fransa savaşlarının temel nedenleri olan Alsace-Lorcaine, 1914 ve 1939 savaşlarının da nedenleri arasında sayıldı.
I. Dünya Savaşı’nda üç büyük imparatorluk yıkılmış ve 17 milyon da insan ölmüştü. Hayes’e göre bu milliyetçiliğin bir zaferiydi. 21 yıl sonra II. Dünya Savaşı patlak vermiş ve 60 milyondan fazla insan yaşamını yitirmişti. Kızılordu Türkiye ve Yunanistan hariç Doğu ve Orta Avrupa’yı işgal etmişti. Fransa, İtalya ve Belçika’da komünistler iktidara gelmiş ve Yunanistan’da iç savaş çıkmıştı.
24 Haziran 1945’te Berlin, iki kutup askerleri tarafından ikiye bölünmüş, Avrupa yerle bir olmuştu. Londra’nın bir kısmı yıkılmış, Paris son anda yıkılmaktan kurtulmuştu.
Bütün bu gelişmeler üzerine 1948’de güvenlik ve savunma amacıyla BAB, akabinde 1949’da Avrupa Konseyi ve NATO kuruldu. ABD, Avrupa’ya davet edildi. Bu çerçevede ABD, Marshall Plânı ve Truman Doktrini ile Avrupa’ya yardım etti. Yunanistan’a müdahale edildi ve Batı Avrupa ülkelerinde iktidara gelen komünistler düşürüldü.
Avrupa Birliği’nin temeli sayılan Avrupa Kömür ve Çelik Birliği 1951’de Fransa ve F. Almanya arasında. 1957’de altı ülke tarafından ekonomik liberalizasyon ve iktisadi entegrasyon ile sosyal bütünleşmeyi sağlamak amacıyla AET kuruldu. 1965’te Füzyon Antlaşması ile AKÇB, AET ve ATE, Avrupa Topluluğu (AT) adı altında birleştirildi.
1989-90 yılları dünya siyasi tarihi açısından bir dönüm noktası oldu. Berlin Duvarı yıkıldı ve F. Almanya ve D. Almanya birleşti, SSCB dağıldı. 1991’de AT, 10 Aralık 1991’de Maastrich Antlaşması’yla Avrupa Birliği’ne (AB) dönüştürülerek, siyasi birlik anlamında önemli bir adım atıldı.