İşçinin temel özlük hakları içinde olan işsizlik ödeneği çalışma hayatına 1999 yılında çıkartılan 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile girmiştir. İşsizlik sigortası işçinin çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliği olmasına rağmen kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılama amacı güden bir kamu sigortası türüdür.
İşsizlik sigortası prim kesintileri 01.06.2000 tarihinde başlamış ve ilk ödeme de Mart/ 2002 dönemimde gerçekleşmiştir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/1-a maddesi kapsamında hizmet akdine tabi çalışanlar ile (mülga) 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20 inci maddesinde sayılan sandıklara tabi çalışanlar ve istekleri halinde 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kısmî süreli çalışanlar ile ticari taksi, dolmuş ve benzeri şehir içi toplu taşıma aracında çalışanlarişsizlik sigortası kapsamında sayılmıştır.
İşsizlik sigortası primi sigortalının 5510 sayılı Kanun’un 80 inci ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas kazancın % 1 işçi, % 2 işveren ve %1 devlet pay ve katkısından oluşmaktadır. Primlerin toplanmasından SGK yetkili ve sorumludur.Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazancı dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı olarak hesaplanmaktadır
İşsizlik ödeneği alabilmek için hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak şartıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İş-Kur birimine şahsen ya da elektronik yollabaşvurmak gerekmektedir.
Sigortalı işsizlere İş-Kur tarafından işsizlik ödeneği ödemesi; GSS yardımı; yeni iş bulma yardımı yapılmakta ve meslek geliştirme, edinme ve yetiştirme eğitimleri verilmektedir. Bu da kayıtlı çalışmanın önemini ortaya koymaktadır.
Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
a)600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası ödenmiş olan işsizlere 180 gün,
b)900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası ödenmiş olan işsizlere 240 gün,
c)1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası ödenmiş olan işsizlere 300 gün,
süreyle işsizlik ödeneği yardımı yapılmaktadır.
İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç vergi ve başka bir kesintiye tabi tutulamaz. Nafaka borçları dışında haciz edilemez ve başkasına da devredilemez.
İşsizlik ödeneği alırken gelir getirici bir işte çalışmaya başlayanların işe girdiği tarihi takip eden günden başlayarak 15 gün içinde İş-Kur merkezlerine bilgi vermeleri gerekmektedir. Aksi halde ilgililer hakkında yasal işlem başlatılmaktadır.
4857 sayılı Kanun’un 51 inci maddesi kapsamında hizmet akdi sona eren işsizlerin hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde hizmet akdi devam etmekle birlikte; hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmî istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz ve doğal afetler nedeniyle işin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmamaktadır.
* * *
18 ilâ 30 Temmuz 2017 tarihleri arasında yapılan Deaflympics 2017 Samsun 23 üncü Yaz İşitme Engelliler Olimpiyat Oyunları’nın Samsun’da yapılmış olması onur verici bir heyecan oldu. Neden kaynaklandı bilinmez, ancak organizasyon ve seyirci katılımının sağlanmasında noksanlıkların olduğu da bir gerçekti. Oyunların nerede, ne zaman ve hangi branşta yapılacağı konusunda bilgilendirme sorunu yaşandı. Doğrusu Samsun ve ülke halkı olarak bu güzel organizasyondan yeterince yararlanılamadığı, halkın bu organizasyondan mahrum bırakıldığı yönündeki eleştirilerin olduğunu belirtmek gerekmektedir.