Başta Ural-Altay Dil Teorisi içinde gösterilen Türkçe’nin zamanla Altay Dil Teorisi içinde gösterildiği, ancak son dönemde de bu görüşün terk edilerek Türk (Hun) Dili Teorisi’nin geliştirildiği görülmektedir. Bu doğrultunda MS. 1’inci yüzyılda bunun Batı Hun (Çuvaşça), Kuzey Hun (Yakutça) ve Doğu Hun (Kıpçakça ve Oğuzca) dillerinin oluşturduğu ileri sürülmektedir.
Türklerin geniş bir coğrafyada göçebe yaşam tarzından dolayı Türk Dili’ne bir sınır çizilmesi zordur. Bu bakımdan çoğu sınıflandırmada Rus dil bilimcisi Aleksander Samoiloviç'in 1922'de yaptığı sınıflandırma esas alınmaktadır. Son dönem sınıflandırmada ise Türk Dil Ailesi:
- Oğuzca (Güneybatı) Grubu
- Batı Grubu: Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Gagavuz ve Ahıska Türkçesi
- Doğu Grubu: Türkmen Türkçesi ve Horasan Türkçesi
- Güney Grubu: Kaşgayca, Afşarca, Salarca.
- Kaşgayca, Afşarca ve Salarca.
- Peçenekçe (Ölü dil olup, Oğuzca mı, Kıpçakça mı olduğu tartışmalıdır)
- Kıpçakça (Kuzeybatı) Grubu
- Kazak-Nogay (Güney): Kazakça, Kırgızca, Karakalpakça, Nogayca.
- Kıpçak-Bulgar (Kuzey): Tatarca ve Başkurtça.
- Kıpçak-Kuman (Batı)
- Kumıkça, Karaçay Balkarca, Karayimce, Kırımca.
- Kumanca (Ölü dil).
- Kırım Tatarcası (Kıpçakça olup Oğuzcaya yakındır)
- Karlukça (Güneydoğu) Grubu
- Batı Grubu: Özbekçe.
- Doğu Grubu: Uygurca, Yugurca, Aynuca, İlice.
- Eski Götürkçe ve Eski Uygurca (Ölü dil)
- Çağatayca (Ölü dil)
- Sibirya (Kuzeydoğu) Grubu
- Kuzey Grubu: Yakutça (Sahaca) ve Dolganca.
- Güney Grubu:
- Sayanca:
- Tuvaca ve Tofaca.
- Altayca, Çulimce.
- Yeniseyce:
- Hakasça, Şorca ve Fuyu Kırgızca.
- Sayanca:
- Bulgar (Ogur) Grubu
- Bulgarca (Ölü dil)
- Çuvaşça
- Halaç (Argu) Grubu
- Halaçca
Konuşulan diller arasında ilk beş dil arasında yer alan Türkçeyi yaklaşık 220 milyon kişi konuşmaktadır. Kaşgarlı Mahmut’un 1074’te yazdığı Dîvân-ı Lugâti’t-Türk, Türk Dili’nin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabıdır. Bundan sonra da Ali Şir Nevai’nin 1499’da yazdığı Muhâkemetü’l-lugateyn, Türk Dili’nin üstün özelliklerini anlatmaktadır. Bu bakımdan bir çok dilden etkilendiği gibi, birçok dili de etkileyen Türkçe, geçmişle bugün, bugünle gelecek arasındaki yegane köprüdür.