Arap edebiyatını , Eski Arap Edebiyatı , Klasik Arap Edebiyatı ,Orta Arapça , Modern Arap Edebiyatı şeklinde devrelere ayıran batılılar olmuştur. Türk Edebiyatını ise kısımlara ayıranlar bizzat Türklerdir.
Kul olayım kalem tutan eline
Katip ahvalimi Şaha böyle yaz.
Şekerler ezeyim şirin diline
Katip ahvalimi Şaha böyle yaz. ( Pir Sultan Abdal )
1618 Yılında Malatya’da doğdu. Adı Niyazi Mısri idi. Gece yazdığı şiirlere Niyazi , gündüz yazdıklarına Mısır’da tahsil yaptığı için Mısri mahlasını koyup söylerdi.
Onun için Mısır , hemen şurası idi.
Bir diğer şair Necati , 15.Yüz Yılda yaşamış idi. Hıristiyan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş , Türk – İslam terbiyesi ile büyümüştü.
Ayağı yer mi basar zülfüne berdar olanın
Zevk ü şevk ile verür can u seri döne döne
Şam-ı zülfünde gönül Mısır –ı harab oldu.
Sana illeti kebuter haberi döne döne
Senin saçınla asılanın ayağı yere basmaz . Sana olan aşkından döne döne zevkle canını verir.Siyah saçının karanlığında Mısır harap oldu diye, güvercinler döne döne haberini iletir.
1769 Yılında dünyaya gelen Napolyon Bonapart , 1796 -97 Yıllarında İtalya’da Tuğgenarallik rütbesi aldı.
Hemen akabinde 1798 Yılında, Osmanlı Devleti idaresindeki Mısır’a girdi. 1799 Yılında Suriye’ye saldırdı isede , Cezzar Ahmet Paşa tarafından durduruldu.
Napolyon , Mısır’a kalabalık bir ilim adamı ve sanatçı kadrosu ile gelmişti. Mısır’ı baştan aşağıya dolaşıp , cadde ve sokak ne gördüyse ressamlara çizdirdi.
Mısırda ki tarihi eserleri arkeologlara inceletti. Mısırda gazete kurdu ve neşretti. Sonrasında , bir grup genci alıp Paris’e okumaya göderdi.
Ahmed Kudsi ve Rıfai Tahtavi bu gençlerden sadece iksiydi.Bu gençlerin başına bir de imam ( din adamı ) koydu .
Rıfai Tahtavi imam olarak gittiği Paris’te, Fransızca öğrendi. Mısır’a geri döndüğünde bir lisan okulu ve bir de Kızların eğitim göreceği okul açtı.
Mısır’dan Avrupa’ya okumaya giden Maruni gençlerden biri olan Ahmed Faris Eşşid geri döndüğünde Sultan Abdulaziz döneminde İstanbul’a geldi.Abdulhamid döneminde Müslüman olduğu iddia edildi. Hindistanlı Müslümanlara yönelik olarak El Cevaid adında bir dergi çıkardı.
Napolyonun Mısır’da ektikleri gün geldi , hasat verdi.
Aradan geçen zaman içinde Ahmed Lutfi Esseyyid gibi bilim adamları kendi dillerinin Kur’an’la irtibatını kesmek için Mısırda , Yerel Mısır lehçesinin kullanılmasını istiyor. Fasih Kur’an Arapçası ile ilgilenilmesini reddediyordu. Bu düşünce Mısır’da sadece onunlada sınırlı kalmıyordu.
Hasret koydu bizi kavim kardaşa
Katip ahvalimi Şaha böyle yaz.
Herkese selam ve sevgilerimle…
*Yazı sadece Mısır ile ilgili bir yazıdır.