Yapay Zeka, Çalışanların Eleştirel Düşünme Yetisini Zayıflatıyor
Araştırmalara göre, yapay zekaya aşırı güvenen kişilerin eleştirel düşünmesi, analiz etmesi ve problem çözme yeteneği zayıflıyor.
Microsoft ve Carnegie Mellon Üniversitesi tarafından yapılan araştırma, üretken yapay zekanın iş yerinde, müşterilerin eleştirel düşünmeyi olumsuz yönde etkilemesini ortaya koydu. Yapay zekaya aşırı güvenen kişilerin analizi ve problem çözme yeteneğinde belirgin bir düşüş yaşandığı tespit edildi.
ELEŞTİREL DÜŞÜNME GERİLİYOR
Araştırma, üretken yapay zekayı sıklıkla kullananların, bilgi üreten, analiz etme ve değerlendirme gibi yetilerini daha az kullanıldığını gösterdi. Özellikle insanların yapay zekanın sunduğu yanıtların yüzeysel olarak kontrol ettiği ve hatalı durumların geç müdahale edildiği belirlendi.
Bu durumda, bağımsız düşünmenin iyileşmesine ve insanların problem çözmesinin zayıflamasına neden oluyor.
ARAŞTIRMANIN DETAYLARI
Çalışma, haftada en az bir kez üretken yapay zeka kullanan 319 çalışanla birlikte çalışıyor. Yarışmacılar, yapay zekayı hangi alanlarda kullanabileceğine dair bilgi verdi.
Üç temel kullanım alanı belirlendi:
İçerik Üretimi: E-posta yazımı, belge hazırlama gibi işlemler.
Bilgi Araştırma: Konular hakkında araştırma yapma, metni özetleme.
Danışmanlık: Rehberlik alma, veri analizi ve grafik oluşturma.
Katılımcıların bu olayların yerine getirirken değerlendirme yeteneklerini düşünme yeteneklerine kadar sorgulandı. Aynı zamanda yapay zekanın sağladığı güven ve kendi değerlendirme kapasitesi ölçüldü.
YAPAY ZEKA KULLANIMINDA FARKLI YAKLAŞIMLAR
Araştırma, insanların yapay zeka kullanımının farklı yaklaşımlar benimsediğini gösterdi. Katılımcıların yüzde 36'sı, yapay zekanın sunduğu bilgileri kontrol ederek eleştirel düşünme yeteneklerini ifade etti.
Bir çalışan, "ChatGPT ile hazırladığım performans değerlendirmesini iki kez kontrol ederek yanlış bilgi vermek istemedim" dedi. Başka bir çalışan ise, "Yapay zeka tarafından kullanılan e-postaları kültürel özelliklere uygun hale getirmek zorunda kaldığını" dile getirdi.
Buna karşılık, bazı kişilerin yapay zekasıdan aldığı bilgileri YouTube ve Wikipedia gibi kaynaklarla yönlendirme yoluna gitti. Ancak araştırmacılar, bu durumun mümkün olmadığı yapay zekanın bölümlerinin sorgulandığını belirtti.
Eğer insanların yapay zekanın sunduğu hizmetleri manuel olarak kontrol etmek zorunda kalsaydı, yapay zeka gerçekten zaman kazandırıyor mu?
YAPAY ZEKAYA AŞIRI GÜVEN RİSKLERİ ARTIRIYOR
Araştırmada dikkat çeken bir diğer bulgu, insanların büyük bir kısmının yapay zekasının sınırlarının tam olarak kavrayamadığını gösterdi.
Çalışmada, "Üretken yapay zeka yanıtlarının potansiyel zararları eleştirel düşünmeyi teşvik edebilir, ancak yalnızca kullanıcı bu zararların bilincindeyse" ifadesine yer verildi.
Özellikle yapay zekaya aşırı güvenen çalışanların, bağımsız düşünme ve değerlendirme işlemlerinin daha düşük olduğu gözlemlendi. Bu durum, hatalı bilgilerdeki farkları zorlaştırarak yerinde olası riskleri artırabilir.