Siyaset birçok yönüyle futbola benzer. Bu nedenle siyasette de gol attı gol yedi gibi futbol terimleri kullanılır. Futbolda rakip takıma göre hoca kadroyu; defansif veya ofansif oyunculardan seçer. Skordan memnun değilse, oyun içinde de taktik değişiklik yapar veya oyuncu değiştirir.
Siyasette de partiler rakipler karşısındaki fırsat ve tehditleri göz önünde bulundurur. Fırsatlardan yararlanırken tehditlere karşı tedbir alır.
7 Haziran Genel Seçimlerinde beklenen performansı göstermeyen illerde yapılabilecek; uygulanabilir en önemli değişiklik adayların değiştirilmesi olacaktır.
Performans ölçümü neye göre yapılacak? Türkiye ortalaması, daha önceki seçimlerdeki partinin performansı, adayları sonuca katkısı, etkisi veya etkisizliği göz önüne alınacak. Genel ortalamanın altına düşen, önceki başarıları tekrarlayamayan illerin adayları mercek altına alınacak. Sorunun listenin neresinde olduğu; tamamında mı, başında mı, sonunda mı olduğu belirlenecek. Ona göre listeler yeniden düzenlenecek.
Bir önceki seçimle ve seçimlerle kıyaslandığında Ak Parti Samsun’da ilk defa 5 milletvekiline düştüğü için, hem adayları hem aday dışındaki sonuca etki faktörleri gözden geçirecektir. Dere geçerken at değişmeyeceğine göre; değiştirilmesi kolay olan; aday veya adaylar değiştirilecektir. 9 vekil için çıkılan yolda, zincir altı vekillik lokomotifi bile çekememiş, zayıf halka veya halkalar kopmuştur. Ya daha güçlü bir zincir bulunacak ya da zayıf halkalar değiştirilecektir.
CHP ön seçimle belirlediği listenin kazananlarına dokunmayacak, milletvekillerinde değişiklik yapmayacak. Milletvekillerinden sonra kazanmaya yakın yerlere genel merkez kontenjanından adaylar konacak. Vekillerin kalması, vekil dışındakilerin genel merkezce değiştirilmesi sonuçları nasıl etkiler? Olumlu demek mümkün değil. Ya seçilen ve seçilmeyen herkes yenilensin ya da eskisi devam etsin diyenlerin yanında, kazananların değiştirilmemesini doğru bulanlar da var.
MHP Samsun’da Türkiye ortalamasının yaklaşık 2 puan üstünde oy aldı ve az farkla da olsa 1 milletvekili çıkardığı ilde 2 milletvekili çıkardı. Ak Parti’nin kaybettiği milletvekilini MHP çıkardı.
Oy nereden gelirse gelsin oydur. Ancak, derbi maçlarda galibiyet diğer maçlarda olduğu gibi 3 puan değerinde değil, 6 puan değerinde olduğu gibi; Ak partiden MHP’ye veya MHP’den Ak Partiye kayacak her oy iki oy değerindedir; biri azalırken diğeri çoğalacak, makas ikişer ikişer açılacak veya kapanacaktır.
MHP aday değişikliği yapacak mı? Kimisine göre derin istihbarat kimisine göre ise tamamen tevatür olarak Erhan Usta’nın İstanbul’a kaydırılacağı söylense de bugün bilindiği şekliyle; MHP’nin ilk iki sırası da CHP’deki gibi aynı kalacak. Hüseyin Edis’le Erhan Usta’nın sıralamada yer değiştirebileceği algısı pişmiş aşa su katmak olacağından akla yakın görünmüyor.
Her partiden vekiller, kendilerini garantilemek veya arkalarından yeni vekil gelmesini sağlayabilmek için, kendilerinden sonraki sıralara oy potansiyeli olan aday arayışındalar. Ancak adaylık için görevlerinden ayrılan veya adaylığa hazırlananlara bakıldığında eski ilginin olmadığı görülüyor. Sözün hulasası; sonuçlar üzerinde en önemli rolü oynayacak faktör adaylardır. Diğer listelerde önemli bir değişiklik beklenmediğine göre; adaylar arasında da Ak Partili adaylar belirleyici olacaktır. Çünkü takımda skoru, gol atanla topu tutan belirler.