Ne kartal ne karga ne de insan ömrünü uzatabilir. Yapay yöntemlerle ömür uzatılamaz, ama Şanı Ne Büyüktür Allah istediğinin ömrünü sadaka ve duayla uzatabilir.
Mitler ve Gerçekler: Kartallar gagalarını ve tüylerini söküp yenilerini çıkararak ömürlerini uzatamazlar.
Mit-1: Kartallar ömürlerinin sonlarına yaklaşırken gagalarını, pençelerini ve tüylerini sökerler, böylece yerine yenileri çıkar ve yeniden doğmuş gibi, ömürlerini uzatabilirler.
Mit-2: Kendini yenilemeye karar veren Kartal, sarp yamaçlarda kendine bir kovuk bulur. Artık bir işe yaramayan gagasını günlerce kayalara vurarak parçalanıp düşmesini sağlar. Yani oluşan gagasının sertleşmesini bekler. Daha sonra bu güçlü gagayla acılar içinde yaşlanmış pençelerini söker. Eskimiş tüylerini tek tek yolar. Yüzelli gün, yemeden içmeden acılar içinde gerçekleştirdiği bu işlemlerden sonra, yeniden doğmuş gibi gençleşerek uçar yeni yaşamına ve bir otuz yıl daha yaşar.
Gerçek: Kartal da dahil olmak üzere hiçbir kuş ömrünü herhangi bir şekilde uzatamaz. Kartallar gagalarını ve pençelerini sökemezler. Gagaları ya da pençeleri bir şekilde sökülürse ölürler. İddia edilenin aksine, bir kartalın ömrü 70 yıl değil, ortalama 30 yıldır.
Bilgi-1: ‘Kartalın Hikayesi’ başlıklı metafor; ‘motivasyonel anlatım’ kategorisinde dünya çapında yayılan bu yalan bilgiler, 2007 senesinde bir Powerpoint sunumu olarak e-posta zincirlerinde ve internette yerini aldı. Her ne kadar savunucuları, bunun ‘felsefi’ bir hikaye olduğunu, insanın yeniden doğumunu izah ettiğini iddia etseler de, birçokları bu hikayeyi kartallarla ilgili biyolojik bir gerçek olarak da yaymaya başladı. Bu saçma ve yanıltıcı hikaye, belki istenmeden de olsa doğayla ilgili gerçeklerden uzaklaşılmasına ve yaygın hatalı bilgilere neden oldu.
Bilgi-2: Kartallar hiçbir şekilde gagalarını ve pençelerini ‘sökemezler’. Bu, sizin yenilemek amacıyla kollarınızı ve bacaklarınızı ‘sökmeniz’ gibidir. Kimi zaman çok travmatik yaralanmalar sonucu kartalların kısmen ya da tamamen pençesi, gagası ve tüyleri parçalanabilir; ancak bunun ‘yeniden doğum’ ile bir ilgisi yoktur ve tıbbi bir müdahale yapılmadığı müddetçe kendisini yenileyemez. Hatta biyomühendislik çalışmalarından birinde, gagasını bu şekilde yitiren bir kartala yapay gaga üretilmiştir.
Hazırlayan: ÇMB (Evrim Ağacı) ,Kaynaklar ve İleri Okuma: Snopes, American Eagle, Foundation, Truth or Fiction
İnternet ve sosyal medyadaki bilgi kirliliği (dezenformasyon), ‘Kartalların ömrünün uzatılması’ örneğinde olduğu gibi; okuma ve izlemeyi tehlikeli hale getiriyor. Bu hızlı ve yanlış bilgilendirme, Samuel Poket’in ‘Her okuduğuna inanan hiç okumayandan daha tehlikelidir’ sözünü doğruluyor.
Kes, kopyala, yapıştır, paylaş gibi; tekdüze bir uygulamayla ajans haberleri ve değişik bilgilerle, herkes aynı hız ve kalitede (görüntü-içerik) haber üretebiliyor. Yanlış, yaygın bir şekilde tekrarlanarak doğru etkisi yapsa da doğru olmuyor. Derin analiz, öngörü, araştırmacılık ve uzman gazetecilik farkıyla ‘doğruyu bulmak ve göstermek’ gazetelere düşüyor.