Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve İstiklâl Savaşı derken memleket 26 Eylül 1911 ilâ 11 Ekim 1922 tarihleri arasında savaşın ve yıkımın içinde olmuştur. İşte böyle bir ahval içinde Gazi Mustafa Kemal Paşa komutasındaki Türk Ordusu 26 Ağustos 1922’de taarruza geçmiş ve 30 Ağustos’ta Dumlupınar’da yapılan meydan muharebesinde düşmanı bozguna uğratmıştır. 9 Eylül’de de İzmir düşmandan temizlenmiştir. Yunan askerlerinin yurttan atılmasının ardından Ordu, Çanakkale’ye yönelmiş ise de çatışmalar yoğunlaşmadan İtilaf Devletleri ile Mudanya Mütarekesi imzalanmıştır.
Görüldüğü üzere 30 Ağustos Zaferi ile Misak-ı Milli sınırlarının güvenliği büyük ölçüde sağlanmış ve fiilî savaş durumu sona ermiştir. Böylece istiklâlini her şeyin üstünde tutan aziz milletin son vatan toprağı düşman işgalinden kurtarılmıştır.
Hiç kuşkusuz 30 Ağustos’a giden yolun Samsun’dan geçtiği herkesin malûmudur. Ordusu dağıtılmış, vatanı işgal edilmiş, devlet otoritesinin kalmadığı bir dönemde (Çanakkale Savaşları’nın baş kahramanı) Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a çıkmak üzere görevlendirilmiştir. Milli Mücadele temelinin atıldığı bu kutsal görevde Bandırma Vapuru’nun önemi de yadsınamaz!
Bandırma Vapuru 19 Mayıs 1919 Pazartesi günü ve saat 08.15 sularında Tütün (Reji) İskelesi açıklarına demir atarak Mustafa Kemal Paşa ve mahiyeti Samsun’a ayak basmıştır. Bu olay Milli Mücadelenin başlangıcı kabul edilmiş ve ilçeye de İlkadım adı verilmiştir.
Bandırma Vapuru, Kymi adıyla 1878’de İngiltere’nin Glasgov kentinde inşa edilmiştir. Gemiyi Dussey and Robinson Şirketi beş yıl işlettikten sonra 1883’te Yunanistan’daki H. Psicha Preus firmasına satmış ve kaydı da Pire Limanı’na alınmıştır. Gemi 1891’de kaza geçirdikten sonra İstanbul Rama Derasimo firmasınca satın alınmış ve kaydı da İstanbul Limanı’na taşınmıştır. 1894’te Türk Hükümeti’ne naklolan geminin ismi ‘Bandırma’ olarak değiştirilmiştir. Bandırma Vapuru Marmara Denizi’nde yük ve yolcu taşımacılığında kullanılmıştır. Mayıs/ 1919’daki kutsal vazifesinden sonra gemi eski görevine dönmüştür. 1925’te Seyrüsefain İdaresi tarafından bir armatöre satılan Bandırma Vapuru Haliç’te sökülerek hurdaya ayrılmıştır.
1999’da Samsun Valiliği’nce alınan bir kararla aslına sadık kalınmak suretiyle Bandırma Vapuru’nun yeniden inşasına başlanmış ve 2001 yılında gemi tamamlanmıştır. 18 Mayıs 2003’te de törenle geminin açılışı yapılmıştır. Bandırma Vapuru, Canik İlçesi’nde Doğu Park’taki Bandırma Vapuru ve Milli Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi’nde ziyarete açıktır.
Bir milletin kaderini taşıyan geminin hurdaya satılması Türk tarihi açısından bir talihsizlik iken geminin yeniden inşası da ayrıca bir şereftir. Ancak biliyoruz ki, Bandırma Vapuru 19 Mayıs 1919’da Tütün İskelesi açıklarına demirlemiştir. Buna rağmen geminin Doğu Parkta bulunması anlamlandırılamamıştır! Tütün İskelesi’nde beton bir maket yerine Bandırma Vapuru’nun demirlemiş olması tarihi yâd ve ihya etme adına önem arz ettiği kanaatindeyim!
Zafer Bayramını kutlar; başta Gazi Mustafa Kemal Paşa olmak üzere silah arkadaşları ile tüm şehit ve gazilerimizi minnet, şükran ve rahmetle anıyorum! Allah devletimizi, milletimizi ve vatanımızı dahilî ve haricî her türlü düşmanlarımızdan korusun!
Haftaya Salıpazarı ve Salman Grup Yolu başlıklı yazıda görüşmek dileğiyle…